Review sách Gen – lịch sử và tương lai của nhân loại

Có bao giờ bạn tự hỏi: tại sao có người đẹp người xấu, có người sinh ra khỏe mạnh lành lặn, nhưng có người mắc những bệnh bẩm sinh dị tật. Hay như hồi bé ta thường nghe những câu khen ngợi rất hiển nhiên như: cháu thật giống bố như đúc, con gái mà giống cha thì giỏi giang.

Dường như có điều gì đó rất hiển nhiên rõ ràng nhưng không phải lúc nào chúng ta cũng tò mò về nó và đặt câu hỏi liệu rằng mọi thứ ta được thừa hưởng có phải được truyền lại từ cha ta, mẹ của ta? Hay từ ông bà ta hay xa hơn nữa? Thậm chí sự di chuyền đó không dừng lại ở ba đời hay hơn nữa, mà từ tổ tiên của ta: loài người có trí khôn Sapiens.

Trong cuốn sách này sẽ vén màn một phần những câu hỏi đó cho bạn: “Gen – lịch sử và tương lai của nhân loại”.

Lần đầu nghe tựa đề cuốn sách này cảm giác đầu tiên của tôi là nó hàn lâm và chuyên môn vô cùng, nhưng thực ra không hoàn toàn như vậy (mặc dù nó có độ dày 800 trang và mất 100 trang đó là trích dẫn và giải thích thêm). Tuy nhiên nó hấp dẫn và khiến tôi có cái nhìn toàn cảnh hơn tôi tưởng.

Thêm nữa nếu bạn nghĩ cuốn sách này dành cho người làm nghiên cứu về y học, sinh hóa hoặc rất mê khoa học thì tôi có vài chia sẻ như sau:

• Nếu bạn là một độc giả đơn thuần tìm một cuốn sách để đọc giải trí cho vui tại sao không? Sẽ không hàn lâm hay toàn các con số toán học giải thích bộ Gen của con người hay chuột thí nghiệm. Mà thay vào đó vẫn cách viết chi tiết tỉ mẩn đầy hiểu biết về lịch sử cũng như sự thú vị trong một cuốn sách khác của tác giả Siddhartha Mukherjee (Lịch sử ung thư – Hoàng đế của bách bệnh) đoạt giải Pulitzer.

Sự tiến hóa của các loài và trong đó có loài người cần sự dị biệt để tồn tại.

Bạn hãy thử tưởng tượng. Nếu bạn quay trở lại vài ngàn năm trước được gặp mặt tổ tiên của chúng ta, họ có coi bạn là giống loài cùng với mình không. Có lẽ là không với một cái bụng bia và thậm chí bạn còn không thể mài đá tạo ra giáo mác cung tên để săn voi ma mút. Và với họ bạn là kẻ dị biệt. Đó là sự tiến hóa thích nghi cũng như sự thay đổi trong DNA của chúng ta qua thế này tới thế hệ khác. Và trong quyển sách này sẽ chia sẻ với bạn những câu chuyện thú vị như thế.

• Nếu bạn là một người đam mê lịch sử có lẽ cuốn sách này cho bạn nhiều giá trị hơn là giải thích một bộ Gen. Vì thực tế thời điểm bùng nổ của khoa học, kỹ thuật, bao gồm chiến tranh thế giới lần 1 và 2 cũng là thời điểm con người tìm ra những phương thức thí nghiệm di truyền – Gen. Hơn thế nó gắn liền mật thiết với những sự kiện diễn ra trong lịch sử.

Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao “Trùm phát xít đức Hitler” lại có tư tưởng cực đoan về người do thái và gây ra vụ thảm sát kinh hoàng trong lịch sử. Bạn có nghĩ là ông ta tự nghĩ ra không? Thực ra nó đã có từ trước, và Hitler chỉ là người thực thi tư tưởng phân biệt chủng tộc đó một cách quy mô và tàn độc hơn mà thôi. (nếu muốn tìm hiểu thêm về Hitler bạn đọc có thể tìm đọc: “Chân dung một trùm phát xít Adolf Hitler”).

Từ những năm 1912 đã có những nhà khoa học người Đức và Mỹ ủng hộ và tuyên truyền về một lý thuyết gọi là: Vệ sinh chủng tộc!?

Thậm chí có một nhà khoa học người Mỹ là Davenport đã từng diễn thuyết và miêu tả sinh động về việc cần loại bỏ những “giống loài khiếm khuyết” ở Mỹ. Và những trung tâm quản chế “những khu cách ly” dành cho những kẻ kém tiêu chuẩn về mặt di chuyền đã được được quy hoạch. Để xem xét triệt sản những người đàn ông những người đàn bà kém tiêu chuẩn – những bệnh nhân động kinh, tội phạm, ngươi câm điếc, người bị khuyết tật, người bị dị hình dị dạng về xương,…

Và đến thời Hitler sự thi hành giết chóc được đẩy lên đỉnh điểm: Theo ước tính trước khi cuộc thảm sát 6 triệu người Do Thái, đảng Quốc Xã đã thanh trừng, vệ sinh chủng tộc gần một phần tư triệu đàn ông, đàn bà, trẻ em khiếm khuyết thiếu lành lặn, hay đồng tính luyến ái. Đôi khi chỉ vì người ta có mụn cóc (trích Gen – lịch sử và tương lai của nhân loại).

Và còn rất nhiều câu chuyện lịch sử thú vị nữa xung quang nhưng phát kiến về di chuyền và Gen. Hy vọng rằng bạn sẽ thấy mình đã may mắn thế nào khi sinh ra trong một thời kỳ yên bình như thế…

• Với cá nhân tôi ngoài thích đọc sách về khoa học khám phá tôi còn đọc và nghiền ngẫm về những giá trị tâm linh cụ thể là triết học Phật Giáo: 
Khi hiểu hơn về Gen (hay khoa học lượng tử…), khoa học và tâm linh, tôn giáo, thực chất chưa bao giờ khác biệt hay xa cách nhau cả. Nó bổ trợ và làm rõ những quan điểm của các nền triết học tôn giáo đã tồn tại nhiều nghìn năm trước.

Khi đọc và hiểu được một phần nào đó về Gen. Ta sẽ thấy luật nhân quả tồn tại rõ ràng như nào. Hãy thử tưởng tượng xa hơn và nhìn vào gương bạn sẽ thấy trong đó không chỉ có nét nào đó giống bố bạn hay mẹ bạn. Mà đó còn là kết quả di truyền nhiều đời qua nhiều thế hệ tổ tiên. Và đến nay bạn là người tiếp nối nó. Vì đặc tính của Gen là bao gồm lưu trữ thông tin.
Có thể bạn sẽ không tưởng tưởng được rằng thậm chí nét mặt hay tính cách hay cách hành xử của bạn có ngày này, đôi khi là sự biểu hiện thông tin của một Gen trong bạn mà Gen đó lưu trữ thông tin về tính cách khuôn mặt đó, hành động đó từ ông từ bà của bạn và của tổ tiên bạn!

Chưa kể từ khi đọc về tế bào gốc hay cuốn sách này, tôi càng thấy thấm thía một câu trong triết học Phật giáo rất quen thuộc “Sắc tức thị không. Không tức thị sắc”. Hẳn là bạn nhớ tới bộ phim của ký ức tuổi thơ nào đó đúng không.

Những thứ ta nhìn thấy chưa chắc nó tồn tại biểu hiện, những thứ ta không nhìn thấy không có nghĩa là nó không tồn tại .

Nếu hiểu theo nghĩa sinh học về Gen và di truyền bạn sẽ thấy thực tế nếu bạn thấy mình trong gương và đinh ninh rằng hình ảnh này của bạn tồn tại? Chưa chắc vì thực tế theo thơi gian con người trong gương đó sẽ không tồn tại thay vào đó là sự lão hóa. Hay chỉ đơn giản sự thay đổi trong tế bào của bạn. Một Gen nào đó bị đột biến và xãy ra lỗi sẽ dẫn đến tình trạng biến dị xấu xí hay có thể khiến bạn tử vong bất cứ lúc nào. Đó là sự thật, vậy liệu bạn có thực sự là thứ bạn thấy? Và thứ ta không thấy không có nghĩa là không tồn tại. 
Chà, đã quá rõ ràng thực chất thế giới vi mô bao gồm các tế bào và Gen mới là thứ nuôi sống bạn tạo ra khuôn mặt đẹp đẽ thân hình khỏe mạnh của bạn, nhưng thực tế chẳng bao giờ bạn có thể nhìn thấy nó cả. Trừ khi bạn có nguyên một phòng thí nghiệm tối tân để có thể nhìn thấy chuỗi Gen của mình.

• Nếu là một người đang công tác hay học tập trong ngành Y, Dược: khỏi phải bàn, nên có một cuốn này trong tủ sách của bạn. Trong thời gian này bạn có thể dễ dàng nghe thấy cụm từ cuộc cách mạng 4.0 . Nó không đơn giản chỉ là internet hay kết nối vạn vật mà nó còn là cuộc cách mạng về sinh học, công nghệ tái tạo. Với bất kỳ một bác sỹ nào giờ đây đã quá là may mắn, khi không còn phải mò mẫn trong bóng tối như trước kia nữa. Tiến bộ về khoa học trong suốt những thập kỷ qua đã giúp cho các bác sỹ có thể chẩn đoán dễ dàng hơn, có thể mổ trong điều kiện vô trùng, hay như đã có nhiều loại kháng thể chống các bệnh như hò gà, uốn ván… Và tất nhiên quay lại vài trăm năm trước thì những tiến bộ như vậy dường như là điều không thể.

Và tất nhiên những căn bệnh dường như không thể chữa như hiện nay như ung thư hay HIV là điều mà tôi tin rằng công nghệ sinh học, Gen sẽ giúp ích rất nhiều để giúp các y sỹ cứu chữa được nhiều bệnh nhân một cách hiệu quả hơn. Để họ có thể thực hiện được đúng như lời thề trước khi họ ra trường!!!

• Còn nếu là một người đam mê kinh doanh: Bạn nghĩ đây là cuốn sách chả liên quan thì xin thưa có lẽ hơi sai chút xíu – Tôi nghĩ rằng đây mới là mỏ vàng cho các nhà kinh doanh thích kinh doanh trên sự tử tế. Có thể bạn không tin tôi nhưng hãy nhìn Bill Gates. Tại sao ông ấy lại từ bỏ một công ty đang ăn nên làm ra và có N số tiền đủ cho ông ấy sống vương giả hết đời này qua đời khác. Ông quay sang đầu tư vào những công nghệ kiểu như: biến nước thải thành nước uống (chà nếu bạn để ý kỹ sẽ thấy nguồn nước trên thế giới đang cạn kiệt tới mức báo động như nào); đầu tư vào điều chế vacin (chà bạn tưởng tượng hàng chục ngàn trẻ em châu phi được ông ấy cứu sống sẽ trở thành những người có ích như nào không); đầu tư vào thí nghiệm sinh học Gen và thuốc điều trị các bệnh như HIV (có thể ổng không kiếm quá nhiều lợi nhuận nhưng hãy thử tưởng tượng nếu sản xuất được loại thuốc như vậy thì ái chả cả một gia tài khổng lồ đếm mỏi mắt không hết tiền); và tất nhiên sự kinh doanh đấy khác với hầu hết loại hình kinh doanh hiện nay đó là kinh doanh trên sự tử tế phụng sự cho mọi người một cách đích thực. Chứ không phải nhập hàng Trung quốc về rồi dán mác made in Vietnam!

À còn nữa nếu bạn nghĩ chỉ có vậy thôi thì các bạn kinh doanh thử tưởng tượng nhé. Nếu bạn hiểu về công nghệ sinh học Gen và di truyền. Bạn có thể nuôi trồng thành công một loại cây có giá trị kinh tế vô cùng cao kiểu sâm Ngọc Linh chẳng hạn. Hay đơn giản lai giống cho một loài hoa, phân phối một loại gạo có khả năng chịu khô hạn, nước mặn (cái này mới đáng tiền, mà Israel đã phát triển rất tốt) thì bạn nghĩ xem đó có phải là mỏ vàng không.

Một tấm gương sáng lạng nữa về ngành công nghệ sinh học mà tôi nghĩ bạn đã có thể nghe tới, tỷ phú Hoàng Kiều (ổng đi bán huyết tương thôi mà giàu nứt mấy căn nhà) – vậy nên các bạn đam mê kinh doanh có lẽ sẽ có những gợi ý hay ý tưởng nào đó từ quyển sách này thì sao. Hãy tìm đọc nó!

Và còn nhiều lãnh vực cũng như chủ đề khác nữa nhưng mình xin phép nêu một số ý kiến mang tính chủ quan và cá nhân của mình về quyển sách này. Xin cảm ơn vì đã đọc tới đây.

review by: Duy Anh Hoang